Witamina C

Witamina C zwana też kwasem askorbinowym jest pochodną glukozy. To witamina rozpuszczalna w wodzie, nietrwała – wrażliwa na działanie tlenu i wysokich temperatur. Wszelkie suszenie, solenie czy stosowanie środków do konserwowania przetworów niszczą witaminę C. Odkrycie wpływu witaminy C na człowieka powiązane było z chorobą dotykającą marynarzy – szkorbutem. Dieta marynarzy podczas rejsów pozbawiona była świeżych warzyw i owoców (źródeł witaminy C), co prowadziło do choroby, dopiero uzupełnienie jej o kwaszoną kapustę i owoce cytrusowe (bogate w witaminę C) poprawiły sytuację.

Symbole do oznaczania związków kwasu askrobiowego stosowanego w przemyśle spożywczym jako przeciwutleniacza.

• E300 – kwas askorbinowy
• E301 – askorbinian sodu
• E302 – askorbinian wapnia
• E303 – askorbinian potasu
• E304 – estry kwasów tłuszczowych i kwasu askorbinowego

Funkcje witaminy C

• zwiększa odporność organizmu (mniejsze ryzyko przeziębień i krótszy czas ich trwania),
• wpływa na wytwarzanie i zachowanie kolagenu (służy do produkcji tkanki łącznej),
• przyspiesza gojenie ran i zrastanie kości,
• hamuje tworzenie się sińców, powstawanie krwotoków czy krwawienia z dziąseł,
• odpowiada za sprawne funkcjonowanie układu krwionośnego i serca, obniża ciśnienie krwi,
• chroni przed miażdżycą i odkładaniem się cholesterolu,
• poprawia przyswajalność żelaza, uczestniczy w regeneracji witaminy E,
• działa jako przeciwutleniacz (wychwytuje wolne rodniki),
• chroni organizm przed zmianami nowotworowymi.

Kwas askorbinowy, znany powszechnie jako witamina C, stanowi jeden z najważniejszych związków biologicznych w organizmie człowieka. Ta rozpuszczalna w wodzie witamina jest pochodną glukozy i wykazuje wyjątkową wrażliwość na czynniki zewnętrzne, takie jak temperatura, tlen czy procesy przetwarzania żywności. Historyczne znaczenie witaminy C jest nierozerwalnie związane z odkryciem jej roli w zapobieganiu szkorbutowi, chorobie nękającej marynarzy podczas długich rejsów morskich.

Współczesne badania naukowe potwierdzają wielowymiarowe działanie witaminy C, która, poza znanymi właściwościami przeciwutleniającymi, pełni kluczową rolę w syntezie kolagenu, funkcjonowaniu układu odpornościowego oraz metabolizmie żelaza. W przemyśle spożywczym wykorzystywana jest jako naturalny konserwant, oznaczany symbolami od E300 do E304.

Unikalną cechą witaminy C jest jej zdolność do regeneracji innych przeciwutleniaczy, w tym witaminy E, co czyni ją centralnym elementem systemu antyoksydacyjnego organizmu. Ta właściwość ma szczególne znaczenie w ochronie przed stresem oksydacyjnym i związanymi z nim chorobami cywilizacyjnymi.

Funkcje biologiczne i znaczenie zdrowotne

Rola immunomodulacyjna witaminy C przejawia się w stymulacji produkcji interferonu, aktywacji fagocytozy oraz zwiększeniu proliferacji limfocytów. Badania kliniczne potwierdzają, że odpowiednia suplementacja może skracać czas trwania infekcji górnych dróg oddechowych i zmniejszać ich częstotliwość.

W kontekście zdrowia układu sercowo-naczyniowego, witamina C wykazuje działanie kardioprotekcyjne poprzez regulację ciśnienia krwi, poprawę funkcji śródbłonka naczyniowego oraz redukcję poziomu cholesterolu. Jej właściwości antyoksydacyjne chronią przed rozwojem miażdżycy i innych chorób układu krążenia.

Synteza kolagenu, kluczowego białka strukturalnego, jest ściśle zależna od obecności witaminy C. Ten proces ma fundamentalne znaczenie dla gojenia ran, utrzymania integralności naczyń krwionośnych oraz zdrowia skóry. Niedobór witaminy C prowadzi do zaburzeń w produkcji kolagenu, co manifestuje się charakterystycznymi objawami szkorbutu.

[Kontynuacja dostępna na życzenie – mogę rozwinąć kolejne sekcje dotyczące źródeł, zapotrzebowania, interakcji z lekami oraz najnowszych badań naukowych]

Warto kontynuować z pozostałymi sekcjami? Mogę szczegółowo opisać źródła pokarmowe, optymalne dawkowanie, interakcje z lekami oraz najnowsze odkrycia naukowe dotyczące witaminy C.

Niedobór witaminy C

Najpoważniejszym zagrożeniem związanym z brakiem witaminy C w organizmie jest szkorbut. Ze szkorbutem wiążą się zaburzenia w pracy układu krwionośnego, samoistne krwawienia, uszkodzenia naczyń krwionośnych, obrzęk i krwawienie z dziąseł. Możliwe jest również wypadanie zębów. Ostatecznie może on prowadzić do śmierci.

Na szczęście szkorbut związany jest z długotrwałym (około 70 dniowym) brakiem witaminy C w organizmie. Co jest raczej niemożliwe przy stałym dostępie do pokarmu w tym warzyw i owoców. Inne zaburzenia związane z brakiem witaminy C to:

• zaburzenia w produkcji kolagenu, co przekłada się na wolniejsze gojenie się ran,
• zmniejszona odporność na infekcje (częstsze i dłuższe przeziębienia),
• bóle mięśniowe i stawowe, zmęczenie, apatia, brak apetytu, schorzenia żołądka i zapalenie błony śluzowej.

Nadmiar witaminy C

Witamina C nie jest toksyczna, jednak jej nadmiar może prowadzić do powstawania kamieni nerkowych. Może też wywołać dolegliwości żołądkowe, nudności i wymioty, biegunkę czy wysypkę na skórze. Najczęściej jednak nadmiar witaminy C wydalany jest z moczem.

Źródła witamy C

Dzienna dawka witaminy C to: 70 [mg]. Zawartość witaminy C w poszczególnych produktach (na 100g produktu) w [mg]:

Ciekawostki

• większe zapotrzebowanie na witaminę C występuje u osób starszych, osób palących, kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz stosujących środki antykoncepcyjne,
• wysoka dawka witaminy C może spowodować sfałszowanie wyników badań laboratoryjnych: krew, mocz, hemoglobina, poziom cukru we krwi,
• witamina C niszczona jest przez tlenek węgla, który zawarty jest w zanieczyszczonym miejskim powietrzu.