Krew może powiedzieć dużo o stanie naszego zdrowia. Dzięki badaniu krwi możemy wykryć cukrzycę, anemię i inne problemy, które ma nasz organizm.
Wprowadzenie do diagnostyki krwi
Krew stanowi fundamentalny element diagnostyczny w medycynie, dostarczając kluczowych informacji o stanie zdrowia organizmu. Badania laboratoryjne krwi pozwalają wykryć szereg schorzeń, od podstawowych zaburzeń metabolicznych po poważne choroby systemowe, często jeszcze przed pojawieniem się wyraźnych objawów klinicznych.
Podstawowe parametry morfologiczne
Krwinki białe (WBC – Leukocyty)
Leukocyty, pełniące funkcję obronną organizmu, występują w normie od 3,0 do 10,0 x 10³/µl. Podwyższony poziom często wskazuje na toczący się stan zapalny lub infekcję. Warto zaznaczyć, że fizjologiczna leukocytoza może występować w ciąży.
Krwinki czerwone (RBC – Erytrocyty)
Erytrocyty, odpowiedzialne za transport tlenu, powinny utrzymywać się w zakresie 3,5-5,0 x 10⁶/µl u kobiet i 4,0-5,5 x 10⁶/µl u mężczyzn. Obniżone wartości mogą świadczyć o niedokrwistości, wymagającej szczegółowej diagnostyki i odpowiedniej suplementacji.
Hemoglobina (HGB)
Ten kluczowy barwnik transportujący tlen powinien utrzymywać się w granicach 12-16 g/dl u kobiet i 14-18 g/dl u mężczyzn. Jego obniżony poziom może wskazywać na różne typy niedokrwistości.
Badania, które możemy zrobić to
Morfologia krwi i OB
WBC– są to leukocyty, czyli białe ciałka krwi. Norma wynosi od 3,0 do 10,0. Jeśli jest ich więcej może to oznaczać stan zapalny w organizmie. Jedynie będąc w ciąży jeśli norma jest przekroczona, nie powinno nas to niepokoić.
RBC– są to erytrocyty czyli czerwone ciałka krwi. Norma wynosi od 3,5 do 5,o dla kobiet i od 4,0 do 5,5 dla mężczyzn. Jeśli jest ich zbyt mało może oznaczać to anemię, co często zdarza się w ciąży. Należy wtedy uzupełniać czerwone krwinki poprzez wprowadzenie odpowiedniej diety bogatej w żelazo.
HGB– inaczej mówiąc jest to hemoglobina czyli barwnik krwinek czerwonych przenoszących tlen. Norma od 12 do 16 dla kobiet i od 14 do 18 dla mężczyzn. Jeżeli jest jej zbyt mało we krwi może świadczyć to o niedokrwistości.
PLT– płytki krwi. Norma wynosi od 150 do 400. W ciąży nie ulega liczba płytek zmianie, a przynajmniej nie powinna ulec. Mniejsza ilość płytek może świadczyć o zaburzeniach krzepliwości.
OB– tzw. opad, nie powinien wynik przekraczać 20 mm/godz. OB może wzrastać pod wpływem stresu albo przyjmowania jakiś leków. Podwyższone OB może występować także w ciąży i przekraczać 20 mm/godz. jednak nie powinno to być niepokojące. Jeżeli natomiast jest podwyższone nie ze względu na te czynniki może oznaczać stan zapalny.
Wykrywanie cholesterolu
Lipidogram jest to zestaw badań, robionych przy wykrywaniu cholesterolu. Przez lipidogram sprawdza się prawidłowość przemiany tłuszczów w organizmie. Robi się go jeżeli mamy przypuszczenie wystąpienia choroby wieńcowej i miażdżycy.
We krwi oznacza się:
- całkowity poziom cholesterolu- norma do 200 mg/dl
- HDL- dobry cholesterol, który nie powinien spaść u kobiet poniżej 46 mg/dl, a u mężczyzn 35 mg/dl
- LDL- zły cholesterol, norma wynosi 190 mg/dl
- trójglicerydy- poziom związków tłuszczowych, który nie powinien przekroczyć 160 mg/ml
W ciąży może być nieco przekroczona norm w/w.
Określenie stężenia cukru
Dzięki temu badaniu rozpoznajemy cukrzycę. Krew do takiego badania pobierana jest dwa razy, pierwszy raz na czczo, a drugi raz po posiłku lub po podaniu glukozy. Na czczo ilość cukru nie powinna przekroczyć 105 mg/dl. Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, to stężenie cukru nie powinno się zmieniać.
Kontrola czynności nerek
Jeśli jest podejrzenie występowania choroby dróg moczowych lub zaburzenia przemiany materii, to wykonuje się to badanie.
O nieprawidłowości świadczy występowanie we krwi zbyt dużego stężenia związków chemicznych:
- mocznika- norma od 10 do 50 mg/dl
- kreatyniny- norma od 0,6 do 1,1 mg/dl
Próby wątrobowe
Jeżeli jest podejrzenia choroby wątroby i dróg żółciowych, to wykonujemy próby wątrobowe.
O zakłóceniach funkcji wątroby świadczy przekroczenie norm:
- bilirubiny- do 1,0 mg/dl
- transaminazy GOT i GPT- norma do 40 U/l
- GGTP- norma 10- 28 U/l
- fosfatazy zasadowe- norma od 31 do 115 U/l
Parametry lipidowe i metaboliczne
Profil lipidowy
Lipidogram dostarcza istotnych informacji o gospodarce lipidowej organizmu:
- Cholesterol całkowity (norma do 200 mg/dl)
- HDL – „dobry cholesterol” (minimum 46 mg/dl dla kobiet, 35 mg/dl dla mężczyzn)
- LDL – „zły cholesterol” (poniżej 190 mg/dl)
- Trójglicerydy (do 160 mg/dl)
Gospodarka węglowodanowa
Stężenie glukozy na czczo nie powinno przekraczać 105 mg/dl. Diagnostyka cukrzycy wymaga również wykonania testów obciążenia glukozą.
Enzymy wątrobowe i funkcje nerek
Parametry wątrobowe
Kluczowe wskaźniki funkcji wątroby obejmują:
- Bilirubinę (norma do 1,0 mg/dl)
- Transaminazy GOT i GPT (do 40 U/l)
- GGTP (10-28 U/l)
- Fosfatazę zasadową (31-115 U/l)
Parametry nerkowe
Funkcje nerek ocenia się poprzez:
- Stężenie mocznika (10-50 mg/dl)
- Poziom kreatyniny (0,6-1,1 mg/dl)
Interpretacja wyników i monitorowanie zdrowia
Prawidłowa interpretacja wyników badań krwi wymaga uwzględnienia wielu czynników, w tym:
- Wieku i płci pacjenta
- Stanu fizjologicznego (np. ciąża)
- Chorób współistniejących
- Przyjmowanych leków
Regularne wykonywanie badań krwi pozwala na:
- Wczesne wykrycie zaburzeń zdrowotnych
- Monitorowanie skuteczności leczenia
- Profilaktykę chorób cywilizacyjnych
- Optymalizację stylu życia i diety
Podsumowanie
Kompleksowa analiza krwi stanowi podstawowe narzędzie diagnostyczne we współczesnej medycynie. Systematyczne wykonywanie badań kontrolnych umożliwia wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych lub terapeutycznych.
Piotr Klimasz
